ANKARA – İsveç’in NATO’ya katılım protokolünün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sevk edilmesinin ardından sürecin nasıl ilerleyeceği ve MHP’nin tavrının ne olacağı merak ediliyor.
Daha önce yaptığı açıklamalarda İsveç’i sert bir biçimde eleştiren ve İsveç’in üyeliğine neredeyse tüm kapıları kapatan Erdoğan’ın bu hamlesi muhalefetin eleştirilerini beraberinde getirirken AK Parti grubunda ise kabul gördü.
‘İSVEÇ PROTOKOLÜNÜN GELMESİ SÜRPRİZ DEĞİL’
AK Partili kurmaylar, İsveç’in Türkiye’nin talepleri doğrultusunda terörle mücadele yasasında ve anayasasında bazı hükümleri değiştirdiğini ve Ankara’ya silah ambargosunu kaldırdığını hatırlatırken Erdoğan’ın İsveç protokolünü Meclis’e göndermesinin sürpriz değil beklenen bir durum olduğunu belirtti.
‘PAZARLIK SÖZ KONUSU DEĞİL’
Kurmaylar, ‘Erdoğan’ın protokolü bir pazarlık sonucu Meclis’e gönderdiği, protokolün gönderilmesi karşılığında NATO üyesi ülkelerin Filistin’le ilgili bir tutum almasını istemiş olabileceği’ yönündeki iddialarıysa yalanladı.
‘SON SÖZÜ MECLİS SÖYLEYECEK’
İsveç’in Türkiye’nin terörle mücadele konusundaki hassasiyetini gördüğünü ve buna uygun hamleler yaptığını ifade eden AK Partili bir kurmay, “Cumhurbaşkanımız net bir biçimde ifade etti, ‘Sizin parlamentonuz varsa bizim de parlamentomuz var’ diyerek Meclis’i işaret etti. Dolayısıyla son sözü Meclis söyleyecektir” diye konuştu.
‘MECLİS YOĞUN, 2023’DE ÇIKMASI ZOR’
Cumhurbaşkanı’nın dış politikanın en temel ilkesi olan ‘mütekabiliyet’e vurgu yaptığını belirten kurmaylar, ‘İsveç’in attığı adımların ortada olduğunu, bundan sonraki adımlarının da gözleneceğini’ ifade etti. İsveç kanadından olumsuz bir gelişme olmaması halinde protokolün Meclis’te kabulünün çok gecikmeyeceğini kaydeden kurmaylar, “Sürüncemede kalacağını, uzayacağını zannetmiyoruz. Makul bir sürede görüşülür. Ama Meclis’in gündeminde iki kanun teklifi var. Ayrıca bütçe görüşmeleri başlayacak. Dolayısıyla 2023 yılına yetişmesi program gereği zor gözüküyor” değerlendirmesini yaptı.
‘MHP’DE AYKIRI BİR POZİSYON OLMAZ’
İsveç’in üyeliği konusunda MHP’nin tavrının ne olacağı da merak konusu. MHP’li yetkililere göre İsveç’in NATO üyeliğine itirazları olsa da ittifak ortaklarına aykırı bir pozisyonun açığa çıkması zor.
MUHALEFETİN TUTUMU NE OLACAK?
Erdoğan’ın İsveç konusundaki tutum değişikliği muhalefet kanadında eleştiri sebebi oldu. İYİ Partili kurmaylar “Herhangi bir iade gerçekleşmedi. Ne değişti de İsveç’in NATO üyeliğine ‘evet’ deniyor?” diye sorarken, teklif Meclis’in gündemine geldiğinde de açıklama isteyeceklerini, genel görüşme talep edebileceklerini söylediler.
NATO’da ‘açık kapı politikası’nın doğru olacağını savunan CHP’nin de İsveç’in NATO’ya katılımına karşı çıkmayacağı ve Meclis gündemine geldiğinde ‘evet’ oyu vermesinin yüksek ihtimal olduğu ifade edildi.
HEDEP’in tutumuysa henüz netleşmedi. Tutumunu MYK’de netleştirecek olan partinin genel kurulda ‘evet’ diyebileceği kaydedildi.
Ne olmuştu?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından İsveç ve Finlandiya NATO’ya üyelik başvurusunda bulunmuş, Türkiye’nin şerhi sonucu üyelik onaylanmamıştı. İmzalanan anlaşmayla iki ülke terörle mücadele konusunda Türkiye’nin taleplerini karşılamayı taahhüt etmişti. Türkiye, İsveç’in “terörle mücadele” konusunda yeterince adım atmadığını ifade etmiş, İsveç’teki Kuran yakma protestoları da iki ülke arasında gerilime sebep olmuştu. Süreç içinde İsveç, terörle mücadele konusunda yasal düzenlemeler yapmış, Türkiye’nin AB üyeliğine de destek vereceğini açıklamıştı. Temmuz ayında düzenlenen NATO zirvesinde İsveç’in katılım protokolünü imzalayarak TBMM’ye iletme taahhüdünde bulunan Erdoğan, zirveden sonra “Meclisimiz atılan adımları takip edecek, ülkemizin çıkarları doğrultusunda en doğru kararı verecektir” demişti.
Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş imzasıyla TBMM Dışişleri Komisyonu’na gönderilen teklifin gerekçesinde, “Gelinen aşamada, Üçlü Muhtırada kayıtlı taahhütler, 10 Temmuz 2023 tarihli ortak açıklamada yer alan unsurlar, İsveç’le ikili ilişkilerimiz, bu ülkenin NATO’yla kapsamlı ortaklık ilişkisi ve birlikte çalışabilirliği bakımından eriştiği seviye dikkate alındığında, İsveç’in NATO ya üyeliğinin Türkiye’ninki dâhil Avrupa-Atlantik güvenliğine katkı sağlayacağı kanaatine varılmıştır. Yukarıdaki mülahazalarla, İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşmasına Katılımına İlişkin Protokolün onaylanmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir” denildi.
